بی شک آلبوم ماهی برای سال نو یکی از آلبوم های همیشه ماندگار در موسیقی ایرانی از استاد اردوان کامکار است ... آهنگسازی های فوقالعاده ی زیبای استاد اردوان و همچنین تلفیق ساز ها در چند ترک اولش هست ... ولی به نظر من چیزی که بیش از همه این آلبوم را ماندگار کرده تکنوازی های بسیار زیبای استاد اردوان در ترک های 7 و 8 و 9 هستش که ما را با سبک سنتورنوازی معاصر روبه رو می سازد ...

با این مقدمه امروز براتون قطعه شماره ی 8 رو از این آلبوم انتخاب کردم ... همون پاساژ اولی که استاد می زنند مشخص می کنه که ما با چه نوازنده ای رو به رو هستیم ... چهارمضراب وسط قطعه هم به نظر من از آن شاهکارهای استاد هست ... دیگه خود قطعه گویای همه چیز هست پس حتما گوش دهید این قطعه ی فوق العاده زیبا را : مرسی

دانلود تکنوازی استاد اردوان کامکار در آلبوم ماهی برای سال نو

 -تک نوازی سنتور - آلبوم : بهاریه -  حجم : 3.44 MB - دانلـــود

- تصنیف قاصدک - آلبوم : قاصدک  - حجم : 3.10 MB - دانلــــود

 - تصنیف شیدایی (در همه دیر مغان) - آلبوم : آستان جانان - حجم : 884 KB - دانلـــود

- - تصنیف رزم مشترک (همراه شو عزیز) - آلبوم : چاووش 7  -  حجم :663 KB - دانلـــود

- تصنیف امشب همه غم ها را خبر کن - با صدای پرویز مشکاتیان - 559 KB - دانلـــود

http://www.aparat.com/v/5493ab7b3d27e06d5f4ee25ca53196ab171754

   فهرست آثار:

 

• گروه کامکارها
  

  گروه موسیقی کامکارها در سال 1344برای نخستین بار در سنندج، به عنوان گروهی خانوادگی به سرپرستی استاد حسن کامکار(ویلن) و عضویت هوشنگ(آکاردئون)، بیژن(خواننده)، پشنگ(سنتور)، قشنگ(خواننده و ویلن) و ارژنگ(تمبک)تشکیل شد و برنامه های متعددی را در باشگاه افسران، مدارس و تالارهای شهر سنندج اجرا کرد. کامکارها اوّلین تمرینات خود را شب ها در کنار حوض کوچک حیاط منزل شان انجام می دادند. با بزرگ شدن فرزندان، به تدریج این گروه موسیقی متکامل ترشد، از نظر آنسامبل انسجام بيشتري پيدا كرد و در سال 1348 با اعضای خود، هوشنگ(ویلن)، بیژن(تار و خواننده)، پشنگ(سنتور)، قشنگ(خواننده)، ارژنگ(تمبک)، ارسلان(عود) و اردشیر(کمانچه) کنسرت هایی را به صورت رسمی در برخی از شهرهای کردستان و همچنین شهر ارومیه برگزارکرد.

  بعد از سال1350 برخی از افراد خانواده از جمله هوشنگ، بیژن، پشنگ و ارسلان برای فراگیری موسیقی آکادمیک به تهران آمده و در دانشکدۀ هنرهای زیبا به تحصیل مشغول شدند(ارژنگ در آن دوره در رشتۀ نقاشي تحصيل مي كرد). پس از چندی کامکارها به اتّفاق محمّد رضا لطفی، حسین علیزاده، پرویز مشکاتیان و تنی چند از دیگر هنرمندان، گروه های شیدا و عارف را تشکیل دادند. این دو گروه کنسرت های موفّقیّت آمیزی را با خوانندگی محمّدرضاشجریان و شهرام ناظری به اجرا گذاشته و آثاری را ارائه کردند که بی ترديد از جمله آثار به یادماندنی موسیقی سنتّی ایران به شمارمی آیند.

  اوّلین کنسرت های رسمی اين خانواده با نام «گروه کامکارها» در اوایل دوران پس از انقلاب در مجموعه آزادی و تالار وحدت اجرا شد که در بر گيرندۀ سه قسمت: موسیقی فارسی، تکنوازی سنتور اردوان و موسیقی کردی بود. در سال 1368 امید لطفی، فرزند قشنگ و محمّد رضا لطفی، به گروه پیوست و نوازندگی تار گروه را به عهده گرفت.

  کامکارها در کنسرت هاي اخیرشان برخی از استعدادهای جوان را نیز در کنار خود جای داده اند.

  این گروه کنسرت های متعددی در داخل و خارج از کشور اجرا نموده و در اکثر فستیوال های بزرگ موسیقی جهانی از جمله WOMADبه مدیریت پیتر گابریل، سامراستیج (نیویورک) و اکثر تالارهای بزرگ و مهم اروپا و آمریکا همواره حضوری قدرتمندانه و تحسين برانگیز داشته است.

  گروه کامکارها در اکثر شهرهای کردستان عراق کنسرت هایی را برگزار کرده، همچنين در سال1380 برای اولین بار در تاریخ کشور ترکیه توانست برنامه موسیقی کُردی را در شهرهای استانبول و دیار بکر اجرا کندکه نقطۀ عطفي در رخدادهاي موسيقي اين مناطق به شمار مي آيد. از دیگر اجراهای مهم کامکارها، می توان به شرکت در فستیوال موسیقی لوچیانو بریو ،آهنگساز بزرگ و مدرن ایتالیایی اشاره كرد؛ اين كنسرت ها كه در سال 1383در بسياري از شهرهای انگلستان اجرا شد، حاصل همكاري گروه كامكارها و اركستر سيمفونياي لندن و نشان دهندۀ هماوايي دو نوع موسیقی کردی و موسیقی مدرن جهانی بود كه توجه بسياري از صاحبنظران و علاقمندان موسيقي را به خود جلب كرد.

  اجرای کنسرتینو کمانچه با ارکستر سمفونیک«مالمو» ي سوئد در سال 1384نیز يكي دیگر از موفقیت های اين گروه در همين دوران بود.

  گروه کامکارها علاوه بر اجرای صحنه ای، آلبوم هاي متعددي را عرضه کرده است که از آن جمله مي توان به اورامان، زردی خزان، شیلره، گلاویژ، کامکارها، آگری زیندو، گل نیشان، پرشنگ، کانی سپی، سماع ضربی ها (برای ساز های کوبه ای)، سه نوازی و تکنوازی، به یاد صبا، ، ئه وراد و ایمشو اشاره كرد. هریک از اعضاء گروه کامکارها، علاوه بر این موارد، به تنهائی نیز آثار متعددی را در قالب آلبوم، موسیقی متن فیلم، تالیف و ترجمۀ کتاب ارائه کرده اندکه در شرح حال تک تک شان مورد اشاره قرار خواهد گرفت.

  این گروه با دعوت از دیگر اساتید موسیقی كشور، درسال 1376 آموزشگاه آزاد موسیقی كامكارها را درتهران بنيان نهاد كه تا به امروز به فعاليت خود ادامه داده و سهم به سزايي در معرفي چهره هاي مستعد و جديد به جامعۀ هنري كشور داشته است.

         

 

       هوشنگ کامکار

       متولد1325، سنندج
 

      او مقدمات موسیقی را نزد پدرش، استاد حسن کامکار، فرا گرفت و پس از دو سال تحصیل در هنرستان

     شبانه موسیقی ملي در تهران به عنوان یک دانش آموختۀ موسیقی به زادگاهش سنندج بازگشت و در     

     كلاس هاي فرهنگ و هنر به تدریس مشغول شد.

     هوشنگ کامکار در سال 1351 به دانشکدۀ هنرهای زیبا راه یافت و گواهی لیسانس خود را در زمینۀ آهنگسازی

    دریافت کرد. پس از آن، وی بلافاصله رهسپار ایتالیا شد و به مدت یک سال و نیم در دانشگاه سانتاچیچیلیای رُم

    تکنیک های کنترپوآن و فوگ را فراگرفت.

    او در سال 1357 پس از اخذ گواهي فوق ليسانس از دانشگاه ایالتی سان فرانسیسکو و همزمان با پيروزي انقلاب

   به ایران بازگشت. هوشنگ کامکار چند سال در دانشگاه فارابی و دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران به

   تدریس اشتغال داشت. وی علاوه بر تدريس در دانشگاه هنر، به مدت ده سال عضو هيئت علمي و نزدیک به پنج   

    سال مدير گروه موسيقي اين دانشگاه بود، او همچنین بيش از چهارسال مديريت اركستر سمفونيك فرهنگسراي

    بهمن را بر عهده داشت.

هوشنگ کامکار علاوه بر قطعات پرشماري كه براي گروه كامكارها ساخته، آهنگسازی اکثر آثار سمفونیک اين گروه را نيز بر عهده داشته که تعدادي از مهم ترين آن ها عبارتند از: بهاران آبیدر، کجائید ای شهیدان خدایی، گل همیشه بهار، در گلستانه، شباهنگام(به اتفاق ارسلان كامكار)، موسیقی فیلم پل آزادی (به كارگرداني مهدی مدنی)، به یاد حافظ، کنسرتينو براي سنتور و اركستر( بر تارک سپیده) و سماع ضربی ها (برای سازهای کوبه ای).

او در تمامي سال هايي كه در عرصۀ آهنگسازی و مدیریت هنري گروه کامکارها فعاليت داشته، همواره در زمينۀ ارائۀ كتب و مقالات تخصصی موسيقي پر كار بوده و با آگاه‍ی از نياز دانشجویان و علاقمندان به اين گونه منابع، همواره ترجمه و تأليف را يكی از امور جدی وحرفه ای فعاليت های خود قرار داده، تعدادی از این آثار عبارتند از: ترجمۀ کتاب های اصول ارکستراسیون(ريمسكی کورساکف)، فوگ و انوانسیون( جان ورال)، هارمونی قرن بیستم(پرسی کتی)،کنترپوآن مدال(دیوید بویدن)، ارکستراسیون(کنت کنان)، چگونه آهنگسازی کنیم؟ (جان هاوارد)،کنترپوان تنال(والتر پیستون)، تالیف كتاب موسیقی کلاسیک- رومانتیک و مقالات متعددی كه طی سال ها فعاليت حرفه ای به رشتۀ تحرير درآورده است. وي در سال 2000 در سميناری كه پیرامون موسیقی کُردی در دانشگاه SOAS لندن برگزار شده بود، شرکت کرد و مقالۀ تحسین برانگیزی در این رابطه ارائه نمود. هوشنگ کامکار در حال حاضر مدیریت آموزشگاه آزاد موسیقی کامکارها را نيز بر عهده دارد و بسیار فعال تر از گذشته، با رویکردی متفاوت به آهنگسازی مشغول است.

 

 

 

 

بیژن کامکار

متولد 1328، ارومیه
 

او نیز همچون دیگر اعضاء خانواده نزد پدر به فراگیری موسیقی پرداخت .بیژن با خوانندگی در رادیو سنندج فعالیت حرفه ای خود را اغاز کرد .اولین سازی که وی برگزید،تنبک بود امااو پس از آن به عنوان نوازنده ملودیکا و تار در گروه خانوادگی کامکار حضور داشت. بیزن در سال 1348 با استاد محمد رضا لطفی آشنا شد. به گفته خود وی این آشنایی نقطه عطفی در زندگی او به شمار می آمد، چرا که لطفی بعد از پدر نقش به سزایی در آشنایی او با تار و موسیقی ایرانی داشت.او از نخستین کسانی بود که در مقام نوازنده تنبک به گروه شیدا پیوست اما پس از چندی با آمدن ارژنگ وی به نوازندگی رباب روی آورد. ولی پس از آن فصل جدیدی در زندگی بیژن و در حقیقت در موسیقی سنتی ایرانی گشوده شد.زیرا به پیشنهاد محمدرضا لطفی به نوازندگی دف پرداخت و پس از چندی این ساز خانقاهی را به عرصه اجراهای عمومی برد. استقبال مردم و دستان توانمند بیژن دلیلی بر ادامه حضور پر شور دف در موسیقی سنتی ایرانی شد، تا آن جا که اینک این ساز جزء جدایی ناپذیری از این موسیقی به شمار می آید.

او علاوه بر اجرای کنسرتهای متعدد به همراه مطرح ترین گروههای موسیقی در داخل و خارج از کشور شرکت جشنواره های معتبر جهانی ،در مقام آهنگساز فنوازنده و خواننده در بیش از 120 البوم حضور داشته و ساخت موسیقی نزدیک به 20 برنامه تلویزیونی ، سریال و فیلم را در کارنامه خود جای داده است . از میان این آثار میتوان به ئاگری زیندو، شلیره، گل صدبرگ، دف و رباب، دف و نی، افسانه تنبور و ...... اشاره کرد.

 

 

 

 

 

 

ارسلان کامکار

متولد1339، سنندج
 

او مقدمات موسیقی را نزد پدر فراگرفت و در سنین خردسالی در شهر سنندج با گروه های مختلفی که توسط پدرش سرپرستی می شد، به اجرای کنسرت می پرداخت.

او پس از چندی به تهران سفر کرد و در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران فراگیری موسیقی را ادامه داد. وی پس از تکمیل دروس موسیقی، به عنوان نوازنده ویلن، همکاری اش را با ارکستر سمفونیک تهران آغاز کرد. او هم اکنون یکی از اعضاء ارزشمند این گروه و مایستر ارکستر سمفونیک تهران است.

ارسلان علاوه بر نوازندگی ویلن کلاسیک در عود نوازی نیز بسیار چیره دست است. وی آثار متعددی را پدید آورده که برخی از آن ها عبارتند از: به یاد علی اصغر کردستانی، زردی خزان، سوئیت سمفونیک افسانه سرزمین پدری ام، سرود ایران، شوریده دل، سوئیت سمفونیک کردی، کنسرتينو کمانچه (با همکاری اردشیر کامکار)، شباهنگام (با همکاری هوشنگ کامکار روی اشعار نیما یوشیج)، جادۀ ابریشم، موسیقی متن فیلم مادر( به کارگردانی علی حاتمی) موسیقی متن فیلم آواز های سرزمین مادری ام (به كارگرداني بهمن قبادی)، آلبوم خاک، نغمۀ خراسانی، نغمۀ صلح (تقدیم به خانم شیرین عبادی) و آلبوم ئه وین. او برای کودکان نیز موسیقی متن تأترهای سبز در سبز، شش جوجه کلاغ و روباه، کارآگاه 2، بابا بزرگ و تُرُب و موسیقی فیلم تنبلِ قهرمان (تماماً به کارگردانی بهروز غریب پور) را ساخته است.

 

 

اردشیر کامکار

متولد 1341، سنندج
 

او از دوران خردسالی نزد پدرش به فراگیری ویلن پرداخت و خیلی زود به عنوان نوازندۀ ویلن و کمانچه، ارکسترفرهنگ و هنر سنندج را همراهی کرد. اردشیرکامکار دارای استعداد شگرفی در زمینۀ موسیقی بود و توانست قطعات بسیار مشکلی را که استاد ابوالحسن صبا برای ویلن نوشته بود با کمانچه اجرا کند. او در سال 1359 رهسپار تهران شد و همکاری اش را با گروه های شیدا و عارف آغاز نمود. وی همچنین نزد محمد رضا لطفی و پشنگ کامکار دروس تکمیلی اش را در زمینۀ ردیف سنتّی ایران فرا گرفت و با تکنیک نوازندگی اساتید پیشگام موسیقی ایران آشنا شد. اردشیر مدتی نیز در محضر استاد گنجه ای از شیوه های مختلف ردیف سازی و آوازی ایرانی شناخت بيشتري پيدا کرد.

اردشیر همواره عزم آن داشت تا قابلیت آوائی و تکنیکی ساز کمانچه را گسترش دهد و با همین منظور به اجرای قطعات ویلن استاد صبا (به یاد صبا) وکنسرتینو کمانچه (بر تارک سپیده) همّت گمارد. او در اثر «بر تارک سپیده» با تجربیات بدیع و مهارت های تکنیکی گسترده اش موفق شد کمانچه را به سازی بسیار قدرتمند و پر شور مبدل کند.

از ميان فعاليت ها و آثار اردشير مي توان به اين موارد اشاره كرد:
به یاد صبا، بر تارک سپیده، زهی عشق، تال (قطعاتی بر روی موسیقی لرستان همراه آواز و کمانچه فرج علیپور)، ناشکیبا، راز نگاه ( هم نوازی کمانچه و لیره ساز یونانی و بداهه نوازی در موسیقی ایران و یونان به همراه ماتئوس تساهوریدیس) و شرکت در کنسرت ها و فستیوال های بین المللی در اکثر کشورهای دنیا به همراه گروه کامکارها و گروهای دیگري چون شیدا، عارف و دستان.

وي كتابي تحت عنوان قطعات و اتودهایی برای دورۀ عالی کمانچه را در دست انتشار دارد. اردشیر کامکار از رهگذر 25سال تدريس در آموزشگاه هاي مختلف و دانشكدۀ هنردانشگاه آزاد، كمانچه نوازان بسياري را به جامعۀ موسيقي كشور معرفي كرده است.

 

 

 

 

1دستگاه شور:در ميان دستگاه هاي ايراني شور از همه بزرگتر است.زيرا هر يك ازدستگاه هاداراي يك عده آوازهاوالحان فرعي ست ولي شور غير از آوازهاي فرعي داراي ملحقاتيست كه هريك به تنهايي استقلال دارد.آوازهاي مستقلي كه جز شور محسوب مي شوندو هريك مستقل هستند.عبارت است از:

ابوعطا/افشاري/بيات ترك/دشتي/كردبيات

متعلقات(مايه ها)

آواز ابوعطا

آواز دشتي

آواز افشاري

آواز بياترك (گاه بيات زند نيز براي اشاره به اين آواز به كار برده مي شود)

كرد بيات يا بيات كرد

گوشه هاي رديفي اين دستگاه:

در آمد اول/ درآمد دوم /درآمدسوم (كرشمه)/درآمد چهارم (گوشه رهاب)/درآمد پنجم(اوج)/درآمد ششم (ملانازي)

نغمه اول/نغمه دوم/ سلمك /زيركش سلمك/گلريز/مجلس افروز/عزال/صفا/بزرگ/كوچك/دوبيتي/خارا/قجر/فرود/حزين

شورپايين/گريلي/رضوي/شهناز/قرچه/شهنازكت(عاشق كش)/ضرب اصول/رنگ شهر آشوب

2-دستگاه سه گاه:اين دستگاه بيشتر براي بيان احساس غم و اندوه كه به اميدواري مي گرايد معروف است به روايتي ديگر ازاستاد عي اف كمانچه نواز بزرگ آذربايجان سه گاه مانند يك بچه يتمي مي مانند كه در كونجي خلوت گزيده و مي گريد

گوشه هاي اين دستگاه عبارت است از:درآمد/مويه/زابل/مخالف/نغمه/ پيش زنگوله/ زنگوله/ زنگ شتر/تخت طاقديس/شاه ختايي

البته حالت اين دستگاه در همه جا ثابت نيست و بويژه در مخالف بسيار با شكوه است

گوشه مخالف بر درجه ششم گام تاكيد داردو ميتوان از اين گوشه براي مركب نوازي به اصفهان استفاده كرد.

3-دستگاه چهارگاه:

اين دستگاه، از نظر علم موسيقي يکي از مهم‌ترين و زيباترين مقامات ايراني است. گام آن مانند شور و همايون، پايين رونده و مثل گام ماهور و اصفهان بالارونده مي‌باشد، چرا که در دو حالت محسوس است. يعني مي‌توان گفت که اين گام، مخلوطي از گام سه‌گاه و همايون است و اگر نت دوم و ششم گام ماهور را ربع پرده کم کنيم، تبديل به چهارگاه مي‌شود.

در گام چهارگاه هميشه دو علامت نيم پرده برشو و دو علامت ربعي فرو شو با هم وارد شده‌اند و فواصل درجات اين گام نسبت به تونيک عبارت‌اند از: دو نيم‌ بزرگ، سوم بزرگ، چهارم درست، پنجم درست، ششم نيم بزرگ، هفتم بزرگ و هنگام، که دانگ‌هاي آن هم با يکديگر برابرند. نت شاهد (تونيک) اين دستگاه نيز در راست کوک «دو» است. حالت آغازين درآمدهاي چهارگاه، با نت «لا» بسيار واضح و مشخص است و به اين وسيله به راحتي مي‌توان آن را از ساير گام‌ها تشخيص داد.

از ميان مقامات ايراني و به خصوص موسيقي مشرق زمين، شور، سه‌گاه و چهارگاه هستند که از اين ميان، مقام چهارگاه از همه مهم‌تر است. چهارگاه را گامي کاملاً ايراني و خالص مي‌دانند. اين گام با گام بزرگ (ماژور) ارتباط دارد چرا که مانند گام بزرگ بالا رونده است. سوم بزرگ مانند گام بزرگ است (دانگ‌هايش مثل گام بزرگ (ماژور) مساوي بوده و فاصله? آخر آنها نيم پرده است) و همين طور فاصله? هفتم آن مانند هفتم گام بزرگ است و فاصله? محسوس تا تونيک نيم پرده مي‌باشد.

از طرف ديگر اين چهارگاه با گام کوچک (مينور) نيز ارتباط دارد و به طريقي تمامي گام‌هاي مختلف در يک جا جمع شده‌اند و بهترين صفات هر گام را انتخاب کرده تا گام چهارگاه را با صفات عالي تشکيل دهد. گام چهارگاه هم از نظر آوايي و هم گوشه‌هاي مشترک، شباهت زيادي با گام سه‌گاه دارد.

چهارگاه در گوشه زابل، کمي به اوج مي‌رود. اين گوشه با وجود اينکه نت شاهد و ايست ثابتي ندارد، ولي از حالت ريتميک و ضربي بالايي برخوردار است ولي از اين نظر، هيچ وقت به پاي گوشه مخالف نمي‌رسد. مخالف اوج زيبايي چهارگاه است. حصار گوشه‌اي است که در عين زيبايي، کمي از نظر کوک براي نوازندگان به خصوص سنتورنوازان، مشکل‌ساز مي‌شود. زيرا براي اجراي اين گوشه در ادامه رديف چهارگاه، بايستي نت «فا» را ديز کوک کرد (البته در راست کوک). يعني نت فا، نيم پرده زير مي‌شود. اين گوشه تا حدودي معادلات چهارگاه را به هم مي‌ريزد و براي اينکه بتوان به ادامه رديف پرداخت، بايستي فرودي مجدد به درآمد داشته باشيم. گوشه منصوري نيز معمولاً پايان بخش دستگاه چهارگاه است. حالات کرشمه، بسته نگار، حزين و زنگ شتر، به زيبايي در تمام چهارگاه، خودنمايي مي‌کنند.

آواز چهارگاه نمونه جامع و کاملي از تمام حالات و صفات موسيقي ملي ماست. چرا که درآمد آن مانند ماهور، موقر و متين است و شادي و خرمي خاصي دارد. در ضمن آواز زابل در همه دستگاه‌ها و در اينجا حزن و اندوه دروني در آواز ما دارد. آوازي نصيحتگر، تجربه آموز و توانا مانند همايون دارد و آواز مويه و منصوري غم انگيز و حزين است. پس اين دستگاه نيز به دليل کمال خود هم گريه و زاري مي‌کند و هم شادي مي‌آفريند و گاهي مسرور و شادمان است و گاهي نيز غم‌انگيز و دل‌شکسته و با توشه‌اي از متانت و وقار عارفانه شرقي.

اما روي هم رفته چهارگاه را مي توان دستگاهي محسوب کرد که مانند پيري فرزانه داراي روحي بلند و عرفاني است و احساسات عالي انساني را در کنار خصايص و محسنات انساني صبور و شکيبا داراست. از ناکامي‌ها و نااميدي‌ها اشک غم مي‌ريزد و در شادي‌ها و خوشي‌ها اشک شوق و سرور. اين دستگاه، بهترين گزينه براي ساخت قطعات و تصانيف ملي ميهني و حماسي است به طوري که به زيبايي مي‌تواند حالت شوق و افتخار وصف ناپذيري را در شنونده به وجود آورد. نوازندگي در اين دستگاه با هر يک از سازهاي ايراني، زيبايي خاص خود را دارد ولي هنگامي که تارنوازي به اجراي چهارگاه مي‌پردازد، چيز ديگري است.

از گوشه هاي اصلي اين دستگاه مي‌توان به موارد زير اشاره کرد: درآمد، بدر، پيش زنگوله و زنگوله، زابل، حصار، مخالف، مغلوب، ساز بانک، حدي، پهلوي و منصوري.

4-دستگاه نوا

اين دستگاه در گذشته جزئي از دستگاه شور بوده است. دستگاه نوا را آوازى در حد اعتدال که آهنگى ملايم و متوسط، نه زياد شاد و نه زياد حزن‌انگيز دارد، مي شناسند. نوا يک از دستگاه‌هايي است که به ندرت توسط اساتيد اجرا مي‌شود و آوازخوانان جوان بيشتر به سمت شور و متعلقات آن (به علت سادگي و روان‌تر بودن) تمايل دارند. بسياري از اساتيدي هم که اين دستگاه را اجرا کرده‌اند، آن اثر تبديل به يکي از ماندگارترين آثار آنان شده است. مانند چهره به چهره محمدرضا لطفي، ني‌نوا حسين عليزاده، نوا و مرکب خواني شجريان(مشكاتيان) و دود عود پرويز مشکاتيان. هر چند که بعضي از اساتيد مثل علينقي وزيري و روح‌الله خالقي، نوا را مشتق از شور شناخته‌اند، اما اين دستگاه داراي تفاوت در نت شاهد و ايست و همچنين شخصيت مستقل آوازي با شور و مشتقات آن مي‌باشد.

5-دستگاه همايون

به دليل استفاده از يک گام خاص و تفاوت محسوس در گام بالا رونده و پايين رونده دستگاه همايون منحصر به فردترين دستگاه موسيقي ايراني به شمار مي‌رود. مقايسه ساير دستگاه‌هاي موسيقي ايراني با موسيقي ديگر ملل و خصوصاً کشورهاي هم‌جوار تشابه و يکسان بودن ريشه برخي را نشان مي‌دهد. اما اين مطلب در مورد دستگاه «همايون» صادق نيست.

دستگاه همايون و يا به تعبيري «دستگاه عشاق»، با حالت محزون و اسرار آميز خود گوشه‌هاي متعددي دارد که گوشه «بيداد» اوج اين دستگاه تلقي مي‌شود.

آثار ارزشمندي از موسيقي ايراني در سده قبل در اين دستگاه ساخته و اجرا شده‌اند. «رنگ فرح» از جمله اين آثار است.

 

از لحاظ مرکب خواني اين دستگاه به دستگاه‌هاي سه‌گاه و شور ارتباط دارد و وسعت اين دستگاه را بيشتر مي‌کند.

يکي از آوازهاي ايراني که اسم آن در کتب موسيقي هست آواز اصفهان است که آن را از متعلقات دستگاه همايون دانسته‌اند. يکي ديگر از آوازهايي که از متعلقات دستگاه همايون است، آواز شوشتري است. فواصل پرده‌ها در اين دستگاه به صورت زير است:

سل(بکار).لا(کرن).سي(بکار).دو(بکار)ر(بکار)مي(بمل).مي بم(کرن).فا (بکار).

نت شروع اين دستگاه به طور معمول «فا» است. البته اين دستگاه در کوک‌هاي ديگري با نام‌هاي همايون «دو» و «رِ» نيز نواخته مي‌شود. در رديف مرحوم کريمي از شوشتري به عنوان يکي از گوشه‌هاي اين دستگاه نام برده شده است. گوشه‌هاي رديفي اين دستگاه عبارت‌اند از:

چهارمضراب
درآمد اول
درآمد دوم: زنگ شتر
مواليان
چکاوک
طرز
بيداد
بيداد کت
ني‌داود
باوي
سوز و گداز
ابول چپ
ليلي و مجنون
راوندي
نوروز عرب
نوروز صبا
نوروز خارا
نفير
فرنگ و شوشتري گردان
شوشتري
جامه‌دران
راز و نياز
ميگلي
موالف
بختياري با موالف
عزال
دناسري
رنگ فرح
همچنين آلبوم بيداد استاد شجريان با آهنگ‌سازي استاد مشکاتيان از جمله آهنگ‌هايي است که در اين دستگاه ساخته شده است.

6-دستگاه ماهور

دستگاه ماهور يکي از گسترده‌ترين دستگاه‌هاي موسيقي ايراني است و در رديف‌هاي گوناگون در حدود ?? گوشه دارد. دستگاه ماهور به علت حالت و ملودي رواني که دارد اغلب به صورت موسيقي شاد در جشن ها و اعياد نواخته مي شود. اين دستگاه داراي گوشه هاي متنوعي است که با مقام هاي کاملاً متفاوت در سه بخش بم، مياني و زير اجرا مي شود. ناگفته نماند تمام گوشه ها به وسيله? فرود به درآمد رجعت مي کنند.

 

 ماهور «دو»
ماهور دو، ماهوري است که گام آن از دو شروع مي‌شود. يعني نت شاهد آن دو مي‌‌باشد و در تار وسه تار با کوک دو سل دو دو نواخته مي‌شود. در ماهور دو همه پرده‌ها بکار(البته اشاره به اين مطلب مهم است که زماني از کلمه بکار استفاده ميکنيم که نتي قبلا علامتي ديگر مثل ديز يا بمل و ... داشته و الان بي علامت ميباشد.پس استفاده کلمه بکار در اينجا اشتباه ميباشد.) هستند يعني دو – ر – مي‌‌– فا - سل – لا - سي – دو.

 

 

 ماهور «ر»
براي ويلن و کمانچه معادل آن ماهور «ر» مي‌‌باشد که شاهد آن نت «ر» است و نت «دو» نيز ديز مي‌‌شود.

 گوشه‌هاي اصلي و زير مجموعه‌هاي آنها

درآمد : ( نت شاهد آن نت اول گام است يعني «دو»)
گوشه گشايش(داد) : ( نت شاهد آن نت دوم گام است يعني «ر»)
گوشه شکسته : ( نت شاهد آن نت پنجم گام است يعني «سل»)
گوشه دلکش : ( نت شاهد آن نت پنجم گام يعني سل است )
گوشه عراق : ( نت شاهد آن نت هشتم گام يعني دو است )
گوشه راک: (شاهد و ايست آن نت دو يک اکتاو بالاتر از شاهد و ايست درآمد است)
گوشه فيلي: (شاهد آن فاصله درست پنجم بالاتر از درآمد يعني «سل» مي باشد و ايست آن مي کرن که البته درصورت بازگشت به ماهور ايست آن مطابق با ايست ماهور خواهد بود)

 گوشه‌هاي ريتميک
کرشمه
مجلس افروز
خسرواني
چهار پاره
زنگوله

7-دستگاه راست پنجگاه

دستگاه راست پنجگاه نام يکي از هفت دستگاه موسيقي سنتي ايراني است.

 

دستگاه راست پنج گاه را ميتوان يكي از دستگاههاي بسيار قديمي ناميد. اين دستگاه بسيار شبيه به ماهور ميباشد و بايد گوش نوازنده ويا خواننده بسيار دقيق و آشنا به اين دستگاه باشد. تفاوت اين دستگاه با ماهور اين است .كه:بر خلاف بعضي از موزيسينا و يا خوانندگان معتقدند ماهور تحريرهاي بالارونده و وراست پنجگاه پايين رونده است بايد بگويم ماهور اكثرا برروي نت "فا"و پنجگاه بر روي نت "سل" تاكيد دارد وتفاوت عمده اين دو دستگاه در گوشه پروانه هستش يعني در دستگاه پنجگاه بعد از هر گوشه اي كه نواخته يا خوانده مي شود بايد به اين گوشه (پروانه )فرود بكنيم .برخي از گوشه هاي اين دستگاه كه در رديفهاي رايج آمده عبارتست از: 1-درآمد 2-راست 3-سپهر 4-خسروي 5-پروانه و...